Joods Nederland in 2024 – jaaroverzicht

In Joods Nederland stond het nieuws in 2024 niet stil. Op Jonet.nl volgden we de ontwikkelingen in de polder aandachtig en dagelijks hielden we u op de hoogte. Hieronder treft u van maand tot maand het meest opmerkelijke, bijzondere, dichtbije, leuke en verontwaardigd makende nieuws van het afgelopen jaar – klik op de links naar de berichten te gaan. Het jaar 2024 zal de geschiedenis ingaan waarin Joods Nederland werd geconfronteerd met een klopjacht op Joden en het gevoel van onveiligheid dat werkelijkheid werd.

Januari (1)

Gravin Eloise steunt Palestijnen: roept op tot donaties, met BDS-teken
Begin januari haalt Gravin Eloise van Oranje, alias Elo(lo), ELO of gravinfluencer, het nieuws buiten de sociale media om. Ze doet een coming out: ze steunt de Palestijnse zaak. Op TikTok roept het lid van de koninklijke familie op om geld te doneren voor de Palestijnen. Op de achtergrond klinkt Arabische muziek. De post, die ruim 400.000 keer gezien is, krijgt kritiek. ‘Misschien kan haar familie, die ieder jaar tientallen miljoenen gratis geld van alle Nederlanders krijgt, zelf nog wat doneren’, schrijft GeenStijl. Ook op Instagram zamelt ze geld voor Gaza in. Velen vragen zich af wanneer de koning zijn nichtje tot de orde roept. Het CJO wil dat Eloise afstand doet van de Palestijnse zaak, maar daar komt geen antwoord op.

Januari (2)

Vrienden Synagoge Bourtange gered van ondergang
De vereniging Vrienden Synagoge in Bourtange wordt gered van de ondergang. Het verenigingsbestuur trok in het najaar van 2023 aan de bel omdat er geen nieuwe, jonge aanwas was. Daardoor dreigde de organisatie kopje onder te gaan. Dankzij de nodige media-aandacht voor het probleem, onder meer op Jonet.nl, werden er nieuwe bestuurders gevonden. Zij gaan enthousiast aan de slag.

Februari (1)

Serieuze dreiging bij ambassade Israël in Den Haag
In Den Haag zet de politie de directe omgeving van de Israëlische ambassade zo goed als hermetisch af. De reden is een serieuze vorm van dreiging, aldus de Haagse burgemeester Jan van Zanen (VVD) in een korte brief aan de gemeenteraad. Eerder waren er al maatregelen genomen, maar die werden verder opgevoerd. Een paar dagen later waren agenten met automatische vuurwapens bij het pand te zien. Omdat geweld uitbleef, wordt er weer afgeschaald. Vervolgens slaat een Syrische man alsnog toe. Hij wordt opgepakt en later veroordeeld.

Februari (2)

Joods Cultureel Centrum sluit deuren definitief
Het Joods Cultureel Centrum (JCC) in Buitenveldert sluit de deuren voorgoed. Dat maakt het bestuur van de Joodse Gemeente Amsterdam (NIHS) in februari 2024 bekend. De belangrijkste reden voor het vertrek van de gemeente ligt in de torenhoge exploitatiekosten van het JCC. Het pand is inmiddels bijna verkocht. Zo is de NIHS inmiddels actief in Sjoel Amstelveen, waar na Pesach een frisse start wordt gemaakt voor diensten en andere activiteiten.

Februari (3)

De Swaan kijkt eigen BVD-dossier in en wordt niet vrolijk
Abram de Swaan, emeritus hoorleraar sociologie, heeft een kijkje genomen in het archief dat de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD), de voorloper van de huidige AIVD, over hem heeft aangelegd. Jarenlang werd hij ten onrechte in de gaten gehouden. Ook anderen van de hoofdstedelijke intelligentsia en het Nederlands Auschwitz Comité werden gevolgd tijdens de Koude Oorlog.

Maart (1)

Amsterdam verwijdert interview Oudkerk over antisemitisme
Oud-PvdA-politicus Rob Oudkerk komt in maart 2024 in het oog van een mediarel omdat de gemeente Amsterdam zijn verhaal van haar site verwijdert, dat er eerder in opdracht van de gemeente op heeft gestaan. Oudkerk krijgt veel bijval vanuit Joods en rechts Nederland, en is daarna steeds vaker te zien in het publieke debat, waar hij het opneemt voor de Joodse zaak. Georganiseerd en actief Joods Nederland herontdekt hem in 2024 en sluit hem in de armen. Hij haalt zich onder meer de woede van burgemeester Halsema op de hals.

Maart (2)

Anti-Israël-activisten kapen opening Holocaustmuseum
De opening van het Nationaal Holocaustmuseum (NHM) in Amsterdam wordt in maart overschaduwd door luidruchtige anti-Israëldemonstraties. In de nabijheid van de Portugees-Israëlietische Synagoge (Snoge) en het NHM stonden anti-Israëlische en antisemitische demonstranten te roeptoeteren. Het lawaai was te horen tijdens de toespraken in de Snoge van onder meer koning Willem-Alexander en de Oostenrijkse bondspresident. Opiniemakers en anderen in Joods Nederland geven burgemeester Femke Halsema de schuld van de uit de hand gelopen situatie omdat zij verantwoordelijk is voor de openbare orde en veiligheid. Zij verdedigt haar handelen, maar is voor velen ongeloofwaardig geworden, onder wie komiek Hans Teeuwen.

Maart (3)

Zeker 1,4 miljoen kijkers voor ‘De Joodse Raad’
De tv-serie over de Joodsche Raad maakt indruk en valt later in de prijzen. Het gebeurt al bij de eerste aflevering, die zeker 1,4 miljoen kijkers trekt. De dramaserie blijkt daarmee een kijkcijferhit. De Joodse tak van de Evangelische Omroep (EO) heeft met de serie de interesse gewekt van vele niet-Joden. Aflevering een van het vijfluik had een marktaandeel van 26 procent, aldus de EO. Ook in Joods Nederland wordt de serie goed ontvangen.

April (1)

Eerste Kamerleden met Palestijnse sjaaltjes in vergadering
Een bijzonder beeld in de Eerste Kamer. Twee senatoren verschenen dinsdag in de vergadering met Palestijnse sjaaltjes om. Het gaat om Farah Karimi (GroenLinks-PvdA) en Gaby Perin-Gopie (Volt), die tijdens hun commissievergadering een pro-Palestijns statement wilden maken. Een verslaggeefster van De Telegraaf zag de keffiye-sjaals op de livestream en zette die op X, voorheen Twitter. De actie van de senatoren werd op sociale media bekritiseerd. Ook is een dergelijke uiting in de Senaat ongewoon.

April (2)

Wesly: ‘Mijn boek is geen testament’
Mr. Joods Limburg, Benoît Wesly, presenteert zijn autobiografie. In het boek met de titel Wat vooraf gaat wordt vervolgd is door hemzelf geschreven en bevat het hele levensverhaal. Wesly, die zich jarenlang bestuurlijk inzette voor de Joodse gemeenschap in zijn provincie en die ook honorair consul is voor Israël in Zuid-Nederland, geeft een openhartig interview aan Dagblad De Limburger. Voorlopig doet de 78-jarige Maastrichtenaar het niet rustiger aan.

April (3)

Anti-Israël-activisten verstoren Vragenuurtje opnieuw
Het wekelijkse Vragenuurtje in de Tweede Kamer wordt voor de tweede keer verstoord door anti-Israël-activisten. Een groepje van zes radicalen dringt de plenaire vergaderzaal binnen en scandeerde anti-Israël-leuzen. Voorzitter Martin Bosma (PVV) schorst de vergadering en laat de demonstranten verwijderen. Ze worden door beveiligers uit het tijdelijke Kamergebouw gesleept en getild. Tot ver in de gangen klinkt het ‘Free, Free, Palestine!’ en zijn antisemitische leuzen te horen. In maart was er een soortgelijke actie, waarna de beveiligingsregels werden aangescherpt. Tevergeefs.

April (4)

Koning bezoekt Joodse plekken in Buitenveldert
In het voorjaar van 2024 brengt koning Willem-Alexander een bezoek aan Joodse instellingen en voorzieningen in Buitenveldert. Samen met vertegenwoordigers van de Joodse gemeenschap wandelt hij door de Kastelenstraat en bezoekt hij andere Joodse plekken in de wijk. Ook doet hij op maandagmiddag een multicultureel jongerencentrum aan. De koning spreekt met Joodse bewoners over hun zorgen en toonde oprechte belangstelling.

Mei (1)

Burgemeesters G4 en Emmen: geen oranje kippa
De burgemeesters van de vier grote steden en de gemeente Emmen geven aan op Koningsdag geen oranje kippa te dragen. Reden is een initiatief van Joodse en niet-Joodse Nederlanders dat alle burgemeesters in Nederland oproept dat wel te doen. Burgemeester Marvin Polak van de gemeente Oostzaan sluit zich wel bij de actie aan, die qua impact en publiciteit sowieso zijn doel al heeft bereikt.

Mei (2)

Anti-Israël-demonstraties aan UvA en andere hoger onderwijsinstellingen
Op en rond de terreinen van de Universiteit van Amsterdam (UvA) breken in mei protesten tegen Israël uit. Nadat een tentenkamp wordt ontruimd, verschijnen een dag later anti-Israël-activisten op hetzelfde terrein van de UvA. Tegen het begin van de avond worden gebouwen op het Binnengasthuisterrein bezet en was daar een anti-Israëldemonstratie. Duizenden, vooral jonge mensen, doen daar aan mee. Ook op andere universiteiten en hogescholen in Nederland wordt fel gedemonstreerd. Zo fel zelfs, dat de activisten het interieur van gebouwen afbreken.

Mei (3)

Partijen sluiten coalitieakkoord dat rekening houdt met Joods Nederland
Het hoofdlijnenakkoord dat vier rechtse politieke partijen op 16 mei 2024 sluiten dekt voor een groot deel de behoeften van Joods Nederland. Dat blijkt uit onderzoek van Jonet.nl naar het akkoord Hoop, lef en trots van PVV, VVD, NSC en BBB. De vier presenteerden hun document, dat 26 pagina’s telt en op hoofdlijnen geschreven is, samen op donderdag. Tijdens de perspresentatie wordt de Joodse minderheid niet specifiek genoemd.

Juni (1)

‘Beroofd’ gaat over meer dan ‘Ik wil mijn fiets terug’
In het Nationaal Holocaustmuseum (JHM) en Joods Museum gaat in juni ‘Beroofd’ van start, een expositie waarin Joodse roofkunst die in het bezit van het Rijksmuseum is, wordt getoond. Directeuren Taco Dibbits – Rijksmuseum – en Emile Schrijver – Joods Cultureel Kwartier – sloegen de handen ineen om dit bijzondere project mogelijk te maken. In een exclusief interview aan Jonet.nl vertellen ze hoe hun samenwerking verliep en wat hen beweegt om dit te doen.

Juni (2)

Lenny Kuhr treedt toch op in Leids theater
Na veel spanning door te zijn ‘gecancelled’ geeft zangeres Lenny Kuhr een verrassingsoptreden in het Leidse theater De Generator. Eerder kwam het theater in het nieuws door een verklaring waarin werd gezegd dat de zangeres er nooit mocht optreden. Toch klonk maandag haar lied De Troubadour en waren er andere liedjes. De directie van het theater was volgens bezoekers niet blij met de actie.

Juli (1)

Deurmat met ‘Zionist Free Zone’ Rietveld Academie
Bij een ingang van de Amsterdamse Gerrit Rietveld Academie is een deurmat gelegd met ‘Zionist Free Zone’ erop. Joden, die door tegenstanders van Israël vaak als ‘de zionisten’ worden aangeduid, mogen hier niet naar binnen. De directie van de kunstacademie heeft meteen ingegrepen en hem weggehaald. De deurmat werd ontdekt en aanhangig gemaakt door Ronny Naftaniel.

Juli (2)

‘Bezig zijn zit in mijn aard’
Tom de Swaan is in juli 2024 een jaar voorzitter van de Liberaal Joodse Gemeente (LJG) Amsterdam. De topman van ABN AMRO kwam al een aantal jaar vaker naar sjoel en wil ondanks zijn drukke dagelijkse werkzaamheden een betrokken voorzitter zijn. Met Jonet.nl blikt De Swaan terug op een intensief jaar en het voorzitter zijn van de grootste Joodse gemeente van Nederland. “De hele dag ben ik bezig, want dat zit in mijn aard.”

Augustus (1)

Joodse beelden in Amsterdam beklad
Standbeelden in de hoofdstad die onder andere herinneren aan de Jodenvervolging en de Tweede Wereldoorlog zijn beklad met rode verf. Anti-Israël-activisten hebben ze besmeurd, net als ze eerder deden op de gevel van het Koninklijk Paleis op de Dam en in juli met het Anne Frank-beeld. ‘Free Gaza’ viel er te lezen. Gemeentewerkers hebben alles inmiddels schoongepoetst. Het beeldje van Anne Frank op het Merwedeplein is vaker doelwit. Daar worden bewakingscamera’s geplaatst met verlichting.

Augustus (2)

Sasja Martel verlaat Joods Hospice Immanuel
Na achttien jaar aan het roer te hebben gestaan van het enige Joodse hospice van Nederland neemt Sasja Martel afscheid. De directeur stopt per 1 september afscheid en gaat met pensioen. Ze zal worden opgevolgd door Nadia Schoenzwytt. Het unieke ‘hospice met nesjomme’ is niet meer weg te denken in het palet van de terminale palliatieve zorg in Nederland.

September (1)

Kabinet Schoof steunt Israël en vecht tegen Jodenhaat
Het regeerprogramma van het kabinet Schoof wordt begin september 2024 gepresenteerd. Daarin staat verdiepende informatie over hoe Nederland steun zal blijven bieden aan Israël en haar strijd tegen vijanden en terreurorganisaties. Ook staat er uitgebreid in hoe Den Haag de strijd zal aanbinden met antisemitisme. Eerder werd al bekend dat het nieuwe kabinet deze zaken ging oppakken, maar nu zijn ook de plannen daarvoor bekendgemaakt.

September (2)

Yad Vashem-prijs voor onderduikouders Gelderblom
Jan Jansen en Joske Jansen-Van Dam, het echtpaar dat in de Tweede Wereldoorlog onderdak bood aan Hanneke Gelderblom, heeft postuum de Yad Vashem-onderscheiding gekregen. De uitreiking vond in de gemeente Veghel plaats, tegelijk met het herdenken van tachtig jaar Operatie Market Garden. Gelderblom (88) was later senator en schrijft columns voor Jonet.nl.

Oktober (1)

Zwaarmoedige herdenking van 7 oktober in Nederland
Op de officiële herdenking van de pogrom van 7 oktober 2023, waarbij ruim twaalfhonderd onschuldigen werden afgeslacht, sprak Chanan Hertzberger, voorzitter van het Centraal Joods Overleg. Hij waarschuwde alle aanwezigen in de Obrechtsjoel. “De intolerantie en haat die zich nu richt tegen Joden, zal zich niet beperken tot Joden, maar zal zich uiteindelijk richten tegen de hele Westerse beschaving.” Zijn toespraak is hier integraal te lezen en is onderaan terug te zien.

Oktober (2)

Westerbork moet hand ophouden in Den Haag
Directeur Bertien Minco van Herinneringscentrum Kamp Westerbork zakt vanuit Drenthe af naar Den Haag om een petitie aan te bieden aan de Tweede Kamer. Zo hoopt zij op extra financiële steun van het kabinet. Minco geeft aan dat Westerbork financieel onder druk staat en nieuwe tegenvallers niet kan opvangen. De belangstelling en het aantal bezoekers voor haar instituut zijn echter groeiende. Het is aan de politiek om te handelen en boter bij de vis te doen.

November (1)

Synagoge Enschede uit programma Museumnacht gehouden
De Synagoge Enschede wordt in 2024 niet opgenomen in het programma van de Museumnacht in de stad. Irene Berg van het synagogebestuur is teleurgesteld over de beslissing. Vorig jaar bezochten zo’n vierhonderd mensen het huis van samenkomst. De Museumnacht wordt desalniettemin gehouden.

November (2)

‘Jodenjacht’ in Amsterdam zet alle sluizen open
Op 7 en 8 november 2024 slaat de vlam in de pan in Amsterdam, waar supporters van Maccabi Tel Aviv aangevallen door voornamelijk islamtische mannen. De klopjacht is goed georganiseerd en vindt op Joden en Israëli’s plaats. Daags na de aanval is de kritiek groot op burgemeester Halsema, die onvoldoende zou hebben ingegrepen. Er wordt zelfs een petitie voor haar vertrek opgezet. Het CJO en CIDI eisen daadkracht. Ook Israël doet een duit in het zakje. Het kabinet-Schoof komt met vergaande maatregelen om Joden in Nederland te beschermen.

December (1)

Nederlandse Chabad-rabbijnen herdenken vermoorde collega
Zvi Kogan is in de Verenigde Staten herdacht op de jaarlijkse rabbijnenconferente van Chabad-Lubavitsj, de beweging waartoe hij behoorde. De rabbijn en afgezant vond onlangs de dood hij Abu Dhabi. Hij werd ontvoerd en vermoedelijk vermoord. De autoriteiten in de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) doen nog onderzoek naar de zaak. Alle Chabad-rabbijnen uit Nederland kwamen samen om Kogan te gedenken.

December (2)

Koning bezoekt Snoge met president Portugal
De Portugees-Israëlietische Synagoge, ook wel de Esnoga of Snoge, krijgt begin december te maken met hoog bezoek. Koning Willem-Alexander doet het complex aan met de Portugese president Marcelo Rebelo de Sousa. Die laatste vertelt Joodse wortels te hebben. Beiden worden rondgeleid door onder meer Emile Schrijver en voorzitter David Samama van de Portugees-Israëlietische Gemeente (PIG), de gastheren van de middag. Op Eerste Kerstdag geeft de vorst opnieuw aandacht aan de Joden in Nederland. In zijn kersttoespraak vraagt hij hen om hier te blijven.

December (3)

Van der Plas: ‘Ik hoop dat mensen leren van het verleden’
Caroline van der Plas is op 30 december 2024 te gast bij Chanoeka op de Dam om daar het kaarsje in de chanoekia aan te steken. De voorvrouw van de BoerBurgerBeweging (BBB) vecht vanuit de Tweede Kamer voor Joden in Nederland, zo is bekend. Maar wat beweegt haar daartoe? Aan Jonet.nl geeft ze een openhartig interview. “Het adagium ‘Dat nooit meer’ hoort bij mijn morele kompas.”